Gevels
Natuursteen wordt al vele jaren in Nederland veelvuldig toegepast als gevelbekleding. Niet alleen vanwege de fraaie uitstraling, maar ook om een aantal technische eigenschappen die het materiaal heeft. Warmte van de zon bijvoorbeeld, wordt maar langzaam opgenomen en ook weer langzaam afgegeven. Sterke temperatuurwisselingen achter en in de constructie worden daardoor tegengegaan. Natuursteen kan niet worden gebruikt als waterkering, maar kan wel uitstekend worden gebruikt als waterwering in een vliesgevelconstructie.
Natuursteen is wel een zwaar materiaal, maar door zijn relatieve stijfheid kan natuursteen zonder enige wapening aan de gevel worden bevestigd. De ophangconstructie bestaat veelal uit vier ankers per plaat. Bij traditionele verankering worden de ankers in de twee zijkanten of in de onder- en bovenkant van de gevelplaat geplaatst. Nieuwe ankermethoden maken gebruik van verankering aan de plaatachterzijde. Conische ankers worden dankzij een speciale boortechniek zonder verlijming mechanisch in de natuursteenplaat bevestigd. Deze platen worden op hun beurt met die ankers weer gemonteerd aan een aluminium draagframe.
Deze verankeringstechnieken zijn ook in Duitsland gangbaar. Wegens het ontbreken van Nederlandse montagenormen worden veelal de Duitse richtlijnen aangehouden. Het is in Duitsland niet toegestaan buitengevels hoger dan twee verdiepingen (Hochhaüser) als wandtegels te verlijmen tegen de achterconstructie. Ook is het in Duitsland niet toegestaan om natuursteen platen buiten tegen een houten of aluminium frame te verlijmen. Dit is in Nederland een noviteit.
Vloeren
De meeste natuursteensoorten zijn zeer geschikt voor vloeren en wel vanwege de volgende eigenschappen:
- tamelijk tot zeer slijtvast
- buiten blijvend anti- slip, mits goed afgewerkt en onderhouden
- makkelijk beloopbaar en reinigbaar
- kleurecht
- verkrijgbaar in veel kleuren, structuren, afmetingen en patronen
Een aantal soorten natuursteen kan zowel binnen als buiten worden toegepast, vanwege de vorstbestendigheid. Er bestaan soorten die zo goed bestand zijn tegen inwerking van agressieve stoffen, dat ze in laboratoria en chemische fabrieken kunnen worden toegepast. Door met verschillende soorten (en kleuren) natuursteen te werken, kunnen patronen en lijnen in een vloer worden aangebracht. Bij leisteen en kwartsiet kiest men soms voor het verwerken in de vorm van scherven. In het verleden deed men dit veel met splijtstenen. Banen van leisteen of kwartsiet worden ook veel toegepast “in wildverband”. Brede en smalle stroken wisselen elkaar dan af en de voegen verspringen door de variabele lengte van de banen.
Natuursteen en vloerverwarming gaan prima samen, als ze maar goed op elkaar zijn afgestemd. Zowel elektrische vloerverwarming of verwarming via warmwaterleidingen is mogelijk. Elektrische verwarming heeft een aantal voordelen ten opzichte van verwarming met warmwaterleidingen: de zeer geringe dikte, de gelijkmatige verspreiding van de warmte en de korte opwarmtijd van het dunne vloerpakket.
Massieve bouwstenen
Massieve bouwstenen van natuursteen worden in Nederland steeds meer toegepast. Denk ook aan de gemetselde gevelplinten en de stalen (gevel-)korven gevuld met brokken natuursteen.
Ook wordt regelmatig gekozen voor massieve toepassing van natuurstenen als onderdelen van een gebouw, zoals kozijnen van hardsteen, zware hoekblokken of stroken in metselwerk, een buitenspouwblad van ruwe blokken natuursteen. Natuursteen wordt sporadisch gebruikt als dragend element, bijvoorbeeld als balk bij een gemetselde muur.
Dorpels en neuten
Van oudsher wordt natuursteen zowel in het onderste als bovenste horizontale deel van een kozijn toegepast. Overal waar men contact met water verwacht, waardoor hout kan rotten en ijzer kan roesten, worden natuurstenen dorpels nog steeds veel toegepast. In de praktijk zijn dus meestal de dorpels van de buitendeuren, het toilet, de badkamer en keuken van natuursteen gemaakt. In kantoorgebouwen en winkels zijn vrijwel alle dorpels van natuursteen om slijtage te beperken. De stijlen van deuren zijn vaak in hout of staal uitgevoerd. Vooral het onderste deel van de stijl, dat direct op de vloer staat, heeft veel te lijden van vocht. Daarom wordt dat gedeelte – ook wel de neut genoemd – eveneens van natuursteen gemaakt.
Trappen en bordessen
Al eeuwenlang worden in Nederland trappen en bordessen uitgevoerd in natuursteen. Veel natuursteensoorten zijn bijzonder slijtvast en daarom erg geschikt. Belgische blauwe hardsteen bijvoorbeeld, ook wel “blauwe stoepsteen” genoemd.
Natuursteen op trappen en bordessen moet voldoende stroef zijn om te voorkomen dat men uitglijdt en is daarom vaak gevlamd of gebouchardeerd. De gepolijste variant van veel natuursteensoorten kan glad worden door regen en vuil en is daarom minder geschikt voor loopvlakken buiten.
Bestrating
Een van de oudste toepassingen van natuursteen is de bestrating in de vorm van ronde keien. De oude Romeinse wegen waren hier een fraai voorbeeld van. Rechthoekig gehakte, en soms kunstzinnig geplaatste, granietkeitjes zijn tegenwoordig het meest gebruikte materiaal voor rustieke (openbare) wegen en pleinen. Ook voor particuliere terrassen en looppaden worden deze veelgebruikt. Tegels zonder vaste vormen en in talloze kleuren ( flagstones genoemd) verliezen tegenwoordig terrein aan strakke indelingen met rechthoekig gezaagde tegels in grotere maten van > 600 x 600 mm.
Straatmeubilair
Buiten op straat, maar ook in particuliere tuinen, is natuursteen te herkennen in de vorm van banken, stoeppalen, schampstenen, fietsenstandaarden, wegafsluitingen in de vorm van bolvormen enzovoorts. Dat soort toepassingen wordt straatmeubilair genoemd. Andere toepassingen die veel in tuinen voorkomen, zijn flagstones, muren, sierkeien, grind en steenslag.
Schampstenen werden vroeger toegepast om te voorkomen dat muren beschadigd raakten doordat er te dicht langsgereden werd. Tegenwoordig zijn natuursteenstroken vaak in metselwerk muren verwerkt, daar waar zich een deuropening bevindt. Deze bieden bescherming tegen bijvoorbeeld het stoten met karretjes, zoals in een ziekenhuis.
Aanrechtbladen
Natuursteen leent zich goed voor gebruik als aanrechtbladen. Meestal kiest men dan een zuurbestendige soort zoals graniet, omdat een aanrecht blootstaat aan allerlei zuren en kleurafgevende stoffen. Soms wordt het blad echter uitgevoerd in zuurgevoelig marmer of hardsteen, vlekvorming is dan mogelijk.
Balie- en tafelbladen
Balie- en tafelbladen van natuursteen geven het interieur van een woning of een bedrijf een luxe uitstraling en kunnen van praktisch alle natuursteensoorten worden gemaakt. Wat voor aanrechtbladen geldt (aantasting door zuren), geldt in iets mindere mate ook voor balie- en tafelbladen. Kalkhoudende natuursteensoorten zijn minder krasbestendig dan granietachtige.
Vensterbanken
In veel huizen zijn natuurstenen vensterbanken verwerkt. Deze toepassing is niet zo kostbaar en geeft toch een luxe uitstraling. Bovendien zijn vensterbanken makkelijk te onderhouden. Bedrijven hebben vaak materialen op voorraad die al op de gewenste breedtemaat van vensterbanken zijn afgewerkt. Natuurlijk is het ook mogelijk om uit een plaat naar keuze een vensterbank te laten zagen. Er zijn allerlei modellen en afwerkingen leverbaar.
Schouwen
Natuursteen is een traditioneel materiaal om open haarden mee te omkleden. Ook hier geldt dat een interieur met relatief weinig middelen een heel andere, chiquere, uitstraling krijgt. Met haast geen enkel materiaal lukt dat zo goed als met marmer. Wat betreft vormgeving is er van alles mogelijk. Er kunnen verschillende materialen worden gecombineerd, in ronde of rechte vormen, met of zonder spiegels, modern of klassiek. Iedere schouw is altijd volstrekt uniek.
Bij haardomkleding is het belangrijk ervoor te zorgen dat de natuursteen nergens plaatselijk erg heet kan worden. Dan kunnen er spanningen ontstaan die de mogelijkheden van het materiaal te boven gaan, met kans op scheurvorming. Wanneer de natuursteen op de juiste wijze is aangebracht, kan dat worden voorkomen. Een goede haardenbouwer weet welke voorzieningen er nodig zijn.
