Onderhoud natuursteen

Net als alle materialen vraagt natuursteen om onderhoud, al zal de kwaliteit bij natuursteen nauwelijks leiden onder vervuiling. Het plegen van onderhoud om de natuursteen in goede conditie te houden is slechts mogelijk als de juiste natuursteensoort en de juiste afwerking (schuren, zoeten, polijsten) voor een bepaalde toepassing is gekozen. Wie zich stoort aan krassen in een hoogglans afgewerkt marmeren balieblad, kan beter voor een gezoete uitvoering kiezen en deze met een onderhoudsproduct laten glimmen. 

Het is niet moeilijk of tijdrovend, mits het op de juiste manier gebeurt èn met de juiste middelen. Omdat er zoveel natuursteensoorten en verschillende gebruikssituaties denkbaar zijn, is een eenduidig advies niet te geven. Voor het onderhoud van natuursteen geldt in het algemeen dat “overdaad schaadt”. 

Het onderhoud van natuursteen is eenvoudig en niet bewerkelijker dan een ander materiaal. Maar het opstellen van een goed onderhoudsadvies is minder eenvoudig. Het type natuursteen, het gebruik, de vuilbelasting en het onderhoud moeten namelijk op elkaar worden afgestemd. 

Bij onoordeelkundig gebruik of toepassing van verkeerde onderhoud- of beschermingsmiddelen kan ernstige schade ontstaan aan natuursteen onderdelen.

Mits deskundig toegepast heeft natuursteen een lange levensduur en wordt het mooi oud, met behoud van zijn levendige uiterlijk en voorname uitstraling. Alhoewel natuursteen veelal op het uiterlijk wordt gekozen, is het zaak goed te bekijken of de steen aan de eisen voldoet die de toepassing vereist. Welke eigenschappen heeft de steen en is dat een probleem voor de toepassing of juist niet? Is het materiaal vlekgevoelig ? Slijtvast? De meeste natuursteensoorten zijn voor meerdere toepassingen geschikt, maar het is wel van groot belang om vooraf goed te weten aan welke eisen moet worden voldaan.

De vorming van de aardkorst en dus van natuursteen is een continu geologisch proces, dat zo oud is als de aarde zelf.Natuursteen is gevormd uit afgekoeld vloeibaar gesteente (magma of lava), of uit sediment (zand, klei, kalk) dat is versteend onder druk vaak in combinatie met hoge temperaturen. De complexiteit van dit miljoenen jaren durende proces heeft geleid tot veel verschillende soorten natuursteen. Elke soort is op een bepaalde manier ontstaan, en heeft een bepaalde samenstelling. De natuur bepaalt niet alleen het fraaie uiterlijk, maar ook de eigenschappen van de steen.

Er zijn drie belangrijke aspecten waardoor natuursteen onderhoud behoeft.

1. Hardheid( gevolgen voor de mechanische aantasting)
2. Dichtheid( gevolgen voor de fysische aantasting)
3. Samenstelling( gevolgen voor de chemische aantasting)

1. Hardheid

De hardheid varieert per steensoort. Dat komt vooral door de verschillende soorten mineralen waaruit natuursteen is opgebouwd, zoals kwarts, veldspaat, glimmer of calciet. De hardheid van de individuele mineralen kan in het getal van Mohs worden uitgedrukt.

De schaal van Mohs kan echter niet worden gebruikt om de gesteente hardheid mee aan te geven. In een steen zitten tenslotte meerdere mineralen van verschillende hardheden (waardoor de polijstglans ook niet egaal is). Ook beïnvloeden en de mineralen in een steen weliswaar de steenhardheid, maar hierbij spelen ook de onderlinge vergroeiing van de mineraalkorrels en het bindmiddel bij kalkstenen en uitvloeiingsgesteenten.

Slijtvastheid is iets anders dan hardheid. De slijtvastheid geeft aan hoe een vloer eruitziet na paar jaar gebruik. Alle materialen - dus ook natuursteen - kan worden bekrast door een materiaal dat even hard of harder is dan het materiaal zelf. Kalkstenen bestaan voornamelijk uit calciet met waarde 3 en granieten bestaan vooral uit veldspaten met waarde 6 en kwarts heeft bijvoorbeeld waarde 7. Hieruit blijkt dat zand (kwarts) onder de schoenen kalkstenen eerder zullen krassen dan granieten. De glans van mineralen wordt veroorzaakt door lichtbreking aan het oppervlak van steenkristallen. Hierdoor spiegelen de gepolijste calciet kristallen in marmer veel meer dan graniet dat soms voor 30% uit veel minder glimmende kwartsmineralen bestaat.

Krassen zijn vooral zichtbaar op een gepolijst oppervlak, de polijstglans neemt dan af. Het is natuurlijk niet zo dat natuursteen in een paar jaar tijd helemaal doorslijt. Zelfs de oude natuurstenen traptreden van de Amsterdamse grachtenpanden vertonen weliswaar slijtage, maar die zijn dan ook al honderden jaren in gebruik. Het onderhouden van natuursteen moet de glans behouden en de afslijting verminderen.

2. Dichtheid

De meeste natuursteensoorten zijn in meer of mindere mate poreus. Dat heeft altijd gevolgen voor de vlekgevoeligheid. Bij poreuze steen kan er gemakkelijk vloeistof in de poriën dringen.

Poriën met water kleuren de steen al donkerder door en andere lichtbreking. Bij verdamping van het water blijven de verkleurende stoffen achter, en naarmate deze dieper in de porie zitten, kunnen deze er minder goed uit worden opgelost. De afmetingen van de poriën (diameter en lengte) hebben een relatie met de vervuilingsmogelijkheid.

Grote poriën zijn niet per se in het nadeel, omdat vuil hieruit wellicht ook makkelijker kan worden opgelost. In schijnbaar zeer dichte materialen zoals vele kalksteensoorten komen zeer kleine haarvaatjes voor, die vervuild water juist capillair goed kunnen opzuigen.

Het onderhouden van natuursteen moet de indringing van vuil verminderen, en oplossingen zoeken om vervuiling in de poriën te verwijderen.

3. Samenstelling

De gesteente opbouw bepaalt de steen eigenschappen. Door verschillende mengverhoudingen van mineralen, ontstaan verschillende steensoorten. Stenen kunnen uit één mineraal of uit enkele mineralen bestaan. Marmers bestaan uit één mineraal, namelijk calciet, terwijl granieten vooral zijn opgebouwd uit meerdere mineralen kwarts, veldspaten en glimmers. De chemische bestendigheid wordt door de aanwezige mineralen bepaald.

De poreusiteit bepaald slechts hoe diep schadelijke stoffen in de steen kunnen dringen. Het gedrag van mineralen tegenover chemicaliën is zeer verschillend, afhankelijk van de concentratie en het type. Bij het onderhouden van natuursteen speelt dit dus een grote rol. Steen- en chemicaliën kennis is dus noodzakelijk.

De chemische binding van het vuil met de steenmineralen speelt een grote rol bij het ontstaan van doffe plekken en vlekken en de (on-)mogelijkheid deze te verwijderen. Hoewel de meeste mensen wel de aantasting van zuren op marmers wel kennen, kunnen sterk alkalische reinigers ook Labrador of Nero Assoluto aantasten en Rosso Multicolor of Bianco Sardo dof maken

Het ontstaan van verkleuringen in natuursteen is dus mogelijk, door aantasting kunnen gekleurde mineralen ook verbleken of ontkleuren. Dit speelt vooral bij veldspaten en plagioklazen. Er is met veel steensoorten lange ervaring opgedaan waardoor het risico bij de bekende soorten erg laag ligt. Anders ligt het bij het gebruik van steeds meer onbekende (Aziatische) materialen op de markt.

REACTIE VAN ENKELE MINERALEN OP WATER, ZUREN, ZOUTEN EN LOGEN

Mineraal	oplossing in water	zwak zuur	sterk zuur	Waterstof Fluoride	sterke logen	Zout- oplossingen
Amfibool				2	1	2
Ca –Veldspaten			1	3	2	1
Calciet		1	3	3	2	2
Dolomiet			2	3	1	2
Glimmer			1	3	2	1
Grafiet
Hematiet			2	2
K, NA -Veldspaten				3
Kwarts				2
Limoniet	1	1	2	2	1	1
Pyriet		1	2	2	2	3
Pyroxenen				2	1	2
0 = geen reactie
1 = lichte reactie
2 = reactie
3 = heftige reactie

Onderhoud van natuursteen omvat de juiste steenkeuze, het juiste onderhoud en de kennis van vlekvorming en vlekverwijdering. Het gebruik van onjuiste reinigingsmiddelen kan grote schade opleveren.

Wat is vervuiling?

Vervuiling is het aanwezig zijn van materiaal dat ongewenst op de verkeerde plek zit.

Wat is reinigen?

Reinigen is het verwijderen van ongewenst materiaal op een verkeerde plek. Dat materiaal (vuil) moet dan verwijderd worden omdat het een schadelijke invloed kan hebben op het gebruik en de uitstraling van de natuursteen toepassing. Losse zandkorrels onder de schoenenzolen zorgen bijvoorbeeld voor slijtage (mechanische aantasting) van een vloer of trap. Het reinigen van het aanrecht voorkomt zowel verkleuring (chemische aantasting) als bacteriën en onhygiënisch gebruik (biologische aantasting).

Vuil kan flink gehecht aan het oppervlak zitten. Vervuiling kan zelfs een chemische binding aangaan met de mineralen in de natuursteen. Ook kan vuil tussen de kristallen intrekken. Hierdoor veranderen de reflectie-eigenschappen van het oorspronkelijke oppervlak, waardoor een kleurverandering ontstaat. Deze herkennen wij dan als vervuiling. Voor een effectieve reiniging is het belangrijk te weten om welk soort vuil het gaat, en hoe het aan het oppervlak is gehecht. 

Voorbeeld: De vloer zuigen, kleding stomen.

Wat is beschermen?

Beschermen is het aan- of inbrengen van extra materiaal waardoor het product of oppervlak langer zijn oorspronkelijke uitstraling kan behouden door bescherming tegen mechanische en chemische invloeden, liefst gedurende de levensduur van het product.

Voorbeeld: Denk aan het in de was zetten van een auto of een kast. De auto en de kast dienen dan wel vooraf goed gereinigd te worden.

Wat is onderhoud?

Onderhoud is het zoveel mogelijk in opleveringsconditie brengen en houden van het product door middel van het wegnemen of het aanbrengen van niet oorspronkelijk materiaal. Dit omvat dus zowel reinigen als beschermen op korte en lange termijn.

Voorbeeld:  schoenen of tanden poetsen

Is onderhoud nodig?

Afhankelijk van het gebruik en de locatie vervuild en slijt een product door het gebruik, misbruik en weersinvloeden, dus is altijd nodig. Vervuiling is enigszins beheersbaar door preventieve maatregelen. Denk in een binnensituatie aan luchtfiltering en schoonloopmatten, buiten is een goede afwatering en detaillering van belang.

Bescherming van het oppervlak is ook verstandig, omdat vuil zich dan minder zal hechten, of zelfs niet in het steenoppervlak kan intrekken. Het reinigen zal hierdoor eenvoudiger verlopen. Om een gelijkblijvende uitstraling te behouden in de toekomst, zijn verbeteringen of is herstel benodigd.

Wat is verbetering?

Verbetering is de toepassing / het product positief veranderen ten opzichte van de opleveringssituatie door middel van het wijzigen van het oorspronkelijke materiaal. 

Voorbeeld: kleding waterdicht behandelen, vloer kristalliseren

Wat is herstel?

Herstel is het zoveel mogelijk in opleveringsconditie brengen van de huidige verouderde / gesleten toepassing of het product door middel van het verwijderen van de oppervlaktelaag of het aanbrengen/vervangen van nieuw of oorspronkelijk materiaal.

Voorbeeld beschadigingen bijschilderen, gebroken tegels vervangen, vloer schuren in het werk.

Wat is reparatie?

Herstel is het zoveel mogelijk in opleveringsconditie brengen van de kapotte of versleten toepassing of het product door middel van het aanbrengen/vervangen van een gedeeltelijk nieuw of gelijkend vervangend materiaal.

Voorbeeld breuken verlijmen, hoekjes bijwerken en gaatjes stoppen

Het onderhouden van natuursteen begint al bij het monteren, leggen of zetten, en stopt bij het onbruikbaar worden van de toepassing door sloop of bedekken met een ander materiaal. Onderhoud blijft dus tijdens de hele levensduur noodzakelijk, en omvat 5 aspecten. 

• Reiniging
• Bescherming
• Onderhoud
• Verbetering
• Herstel

Tabel onderhoudsvormen bij verschillende toepassingen.

		BINNEN	BUITEN
	ONDERHOUDSVORMEN	Vloer		trapbekleding	wandplaten   en tegels	Aanrechtbladen,   meubilair en   massief werk	vloer	trapbekleding	wandtegels en   gevelplaten	meubilair en   massief werk
	R = Reiniging
1	Opleveringsreiniging	■		■	■	■	■	■	■	■
2	Diepreiniging	■		■	■	■	■	■	■	■
3	Vlekverwijdering	■		■	■	■	■	■	■	■
	B = Bescherming
1	Bescherming tegen water/vuil/olie	■		■	■	■	■	■	■	■
2	Bescherming tegen graffiti				■	■			■	■
	O = Onderhoud
1	Onderhoud (reiniging + bescherming)	■		■	■	■	■	■	■	■
	V = Verbetering
1	Antislip maken	■		■			■	■
2	Kristalliseren	■
	H = Herstel
1	Reparatie, vervanging	■		■	■	■	■	■	■	■
2	Opschuren of polijsten	■		■
3	Steenversteviging								■	■

Er kunnen verschillende vormen van reiniging worden onderscheiden, zoals een:

• R1 = Opleveringsreiniging (met behulp van basis- of grondreinigers) dit is de meest intensieve reiniging welke als eerste wordt uitgevoerd. De chemische werkbaarheid van de middelen is hier het hoogste, met het meeste risico op schade aan het natuursteen oppervlak.
• R2 = Diepreiniging (tot op het reinigingsniveau van de opleveringsreiniging) dit is het verwijderen van vervuilingen die door de onderhoudsreiniging niet verwijderd zijn. De gebruikte middelen zijn minstens zo agressief als bij de opleveringsreiniging, en de maximale belasting op het materiaal moet sterk in de gaten worden gehouden.
• R3 = Niet geplande, bijzondere reiniging van incidentele vlekken.

Ter vergemakkelijking van het onderhoud op langere termijn is bescherming nuttig, zoals:

• B1 = Beschermende maatregel van het natuursteen oppervlak tegen vuil, water en olie of vet indringing (vooral binnen, horizontale, beloopbare delen). In principe zo spoedig mogelijk na het aanbrengen met inachtname van de drogingstijd van de vloer (geen verdamping meer) en een uitgezette vloerverwarming.
• B2 = Beschermende maatregel van het natuursteen oppervlak tegen bekladding, vooral buitentoepassingen. Bij voorkeur spoedig na een opleveringsreiniging.

Regelmatig onderhoud is aan te raden als combinatie van reinigen en beschermen:

• O1 =Periodiek onderhoud door middel van combinatie reiniging en bescherming (eventueel verschil in dagelijks en wekelijks onderhoud). Dit is vooral het verwijderen van los vuil en lichte vervuiling, en het opbouwen van beschermende, soms glanzende laagjes waardoor schade op de lange termijn wordt geminimaliseerd. De gebruikte middelen zijn nauwelijks agressief, waardoor de vervuiling gedeeltelijk aanwezig blijft.

Als onderdeel van het onderhoud zijn verbeteringen mogelijk, zoals:

• V1 = Antislip maken van vloer- en traptreden (zowel chemische als mechanisch)
• V2 = Kristalliseren. Dit is het dichter maken van het oppervlak door chemische omzetting bij kalkhoudende steensoorten. Het oppervlak gaat glimmen door de opgebrachte was waardoor het lijkt op een nieuwe vloer. De onderhoudscyclus begint dan weer van voor af aan.

Als onderdeel van het onderhoud zijn herstelwerkzaamheden mogelijk, zoals:

• H1 = Herstel door reparatie en/of vervanging van de delen
• H2 = Herstel door opschuren van vloer- of trapdelen, waardoor de onderhoudscyclus weer van voor af aan begint alsof het een nieuwe vloer betrof.
• H3 = Herstel door chemische versteviging van de interne steen verbindingen

Vloeronderhoud bestaat uit de volgende 7 stappen, te weten:

• Basisreiniging
• Basis bescherming
• Verwijderen van vlekken en voorkomen verkleuringen
• Regelmatige reiniging en bescherming
• Een diepreiniging
• Het repareren van beschadigingen
• Renovatie

1) Basisreiniging

Goed onderhoud begint met schoon opleveren. Na het leggen van een vloer, trap of dorpels of na het plaatsen van een wand, schouw of steen moet de natuursteen grondig worden gereinigd van achtergebleven voegmateriaal en/of specieresten. Wanneer dit schoonmaken niet grondig gebeurt, kan plaatselijk of overal een doffe cementsluier ontstaan welke niet meer met water is te verwijderen. Er kunnen door de vakman dan nog wel speciale middelen worden ingezet, maar verkeerd gebruik van deze middelen zal de natuursteen kunnen aantasten.

Wanneer er erg veel cementresten zijn achtergebleven, bieden ook deze middelen geen uitkomst. Een vloer zal dan gekristalliseerd of opnieuw geschuurd moeten worden. Wandtegels of traptreden daarentegen zijn op deze wijze niet meer renoveerbaar.

Indien de natuursteen met ankers (droog) is geplaatst hoeft dit in het algemeen slechts met schoon water te worden gereinigd.

2) Basisbescherming

Beschermingsproducten zijn bedoeld om vuil indringing en de kans op vlekken te verminderen. De eigenschappen van de natuursteensoort, de plaats in de woning of het gebouw, de intensiteit van het gebruik en de mate van vervuiling bepalen of een steen wel of niet beschermd moet worden. Een beschermingsmiddel kan het natuursteen beschermen, maar kan de technische eigenschappen natuurlijk niet verbeteren. Een dichte natuursteen die zuurbestendig is, heeft nauwelijks bescherming nodig.

Een bescherming mag ook niet te snel na het plaatsen worden aangebracht. Een beschermlaag kan de natuursteen dampdicht afsluiten, waardoor het bouwvocht niet meer kan ontsnappen en vlekvorming kan ontstaan. Vooral bij het leggen of zetten in de specie van vloer- respectievelijk wandtegels vindt nog gedurende lange tijd verdamping van vocht plaats. Het vochtgehalte van de tegels dient daarom voor aanbrengen te worden gemeten.

Er zij veel soorten beschermende middelen die geschikt zijn voor natuursteen, zoals: 

• coating, dat vormt een laagje op de steen, goede bescherming maar zal afslijten.  
• impregneermiddel, dat trekt in de steen, vrij goede bescherming.  
• was, dat vormt een dun laagje op de steen en biedt matige bescherming 
• zeep, vormt een laagje en dringt deels in de steen maar biedt weinig bescherming.

3) Verwijderen van vlekken en voorkomen verkleuringen

Het voorkomen van vlekken is echter wel een vereiste. Dit begint al bij de keuze van de juiste soort. Maar ook het op juiste wijze onderhouden van natuursteen is noodzakelijk, en dit begint vaak met het beschermen van de steen.

Alle steensoorten zijn in meer of mindere mate poreus. Kleurstoffen in bijvoorbeeld rode wijn kunnen na het opdrogen vooral bij lichte steensoorten vlekken geven. Een aantal natuursteensoorten is niet zuurbestendig. Zo kan citroensap op marmer- of kalksteen een doffe plek veroorzaken. Goed onderhouden natuursteen is beschermd door een zeep- of waslaagje, en is hierdoor een beetje vettig. Als vloeistof (vrijwel) meteen wordt opgenomen met een vochtige doek, is er niets aan de hand. Op plaatsen waar veel met zuurhoudende stoffen wordt gewerkt, bijvoorbeeld in de keuken, is het mogelijk een beschermende impregneerlaag of coating aan te brengen. Dat is heel eenvoudig en verandert het uiterlijk en het karakter van de steen niet of nauwelijks. Wel is het de zaak het middel altijd wel even uit te proberen opeen onzichtbare plek of reservetegel. Advies door een vakman is hierbij gewenst.

4) Regelmatige reiniging en bescherming

Het onderhoud van een natuursteenvloer is vergelijkbaar met parket of plavuizen. Zandkorrels onder de schoenenzolen zorgen voor slijtage van de vloer, regelmatig stofzuigen (pas op voor krassen) is gewenst. Bij gladde vloeren is de vloerwisser met een stofopnemende doek een alternatief. Om natuursteen er goed te laten uitzien is regelmatige reiniging aan te bevelen. Bij verwaarlozing zal het meer moeite kosten om de oorspronkelijke uitstraling te bereiken, wellicht is het zelfs niet meer mogelijk. Afhankelijk van de mate waarin de vloer is vervuild is het om de paar weken afnemen met een vochtige dweil raadzaam, waarbij een geschikt onderhoud- en/of beschermingsmiddel aan het water is toegevoegd. De aanwezige beschermingslaag mag natuurlijk niet worden aangetast. Er zijn producten op de markt die natuursteen onderhouden en tegelijkertijd kunnen beschermen. Na het vochtig afnemen blijft er een laagje was- of zeep achter als beschermlaagje dat krasjes opvult en het oppervlak kan laten glimmen.

Bij kalksteen- en marmervloer- of wandtegels kan het gebruik van onjuiste onderhoudsproducten (o.a. chloor en kalkverwijderaars) vlekken of doffe plekken opleveren. Vooral in de badkamer en het toilet is het risico hierop groot.

Bij professioneel onderhoud door een schoonmaakbedrijf is het van belang voor omkeerbare processen te kiezen. Marmer en kalksteenvloeren kunnen door hun gevoeligheid voor zuren beter niet met een agressieve stripper worden behandeld. Het gebruik van zachte zepen verdient dan ook voorkeur. Het nadeel van deze methodiek is echter dat er vaker met high speed boenmachines gewerkt moet worden dan bij het eenmalig opzetten van een onderhoudslaag. Een dergelijke eenmalig onderhoudslaag is echter weer moeilijk te verwijderen wanneer deze na verloop van tijd vervuild is. Het is raadzaam altijd eerst proefstukken te maken en goede voorlichting te vragen bij de leverancier van de onderhoudsproducten.

5) Diepreiniging

Na verloop van tijd kan een vloer erg vuil worden door ingetrokken vuil in de beschermende was- of zeeplaag, of door het ontbreken van een beschermlaag. Vooral vloeren zijn dan niet meer normaal te reinigen, maar hebben een opfrisbeurt nodig. Met speciale intensieve reinigers kan de vervuilde beschermlaag of het vuil in de vloer worden verwijderd. Hierna kan er weer een nieuwe beschermlaag worden aangebracht op de schone ondergrond.

6) Repareren van beschadigingen

Beschadigingen die in de loop der jaren zijn ontstaan door het gebruik, zoals loop- sporen, krassen en putjes zijn door een vakman vaak goed te herstellen. Marmer en kalksteen zijn gevoeliger voor beschadigingen dan granieten, maar zijn vaak eenvoudiger te repareren door de egalere kleuren, en er worden veel reparatiemiddelen in deze kalksteen kleuren aangeboden.

7) Renovatie

Na een intensief gebruik kan een vloer dof of lelijk beschadigd zijn. Als een diepreiniging geen uitkomst meer biedt, kan de vloer worden gerenoveerd, waarna deze er weer als nieuw uitziet. Er zijn verschillende renovatiemethoden: reinigen met stoom, kristalliseren en schuren. Reinigen met stoom is een nieuwe mogelijkheid. Met de andere twee methoden is inmiddels veel ervaring opgedaan.

Kristalliseren Bij kalkhoudende steensoorten kan de toplaag worden “ verdicht “ met behulp van chemicaliën waardoor deze weer gaat glanzen. Dit noemt men kristalliseren. Deze methode is geschikt voor een dof geworden vloer die hooguit lichte beschadigingen heeft. De aldus verkregen glanslaag is erg dun en verdient een beschermlaag. Dit is absoluut werk voor de vakman!

Schuren en polijsten Bij deze renovatiemethode wordt de toplaag van de steen geschuurd met een zwarte machine. Dit is te vergelijken met het schuren van een parketvloer. Met een steeds fijnere slijpschijf wordt daarna de glans weer op de vloer teruggebracht. Bij de eindbewerking die tot hoogglans leidt, wordt er van polijsten gesproken. Schuren is de oplossing voor onregelmatigheden, hoogteverschillen en beschadigingen. Deze methode is vooral geschikt voor de kalksteen- en marmersoorten, al zijn er tegenwoordig machines waarmee zelfs graniet kan worden geschuurd. Wederom: werk voor de vakman.

Om een gevel fraai te houden is slechts minimaal onderhoud benodigd, wel is dit afhankelijk van:

1. het materiaal
2. de ruwheid van het gekozen oppervlak
3. de positie in de wand of de gevel.
4. de bouwlocatie (o.a. bos-, zee-, of industriegebied)

Bij buitengebruik nemen bij kalkhoudende gesteenten de kleur en glans na enkele jaren af, waardoor de steen er meer doorleeft uit gaat zien. Liggende delen van kalksteen zullen in de buitenlucht blijvend kunnen vervuilen. Voor buitengevels zijn granietachtigen aan te raden. Toch zullen ook hierbij de lichtgekleurde, poreuze soorten enigszins vervuilen door het intrekken van vuil in de poriën.

Onderhoud bestaat uit de volgende 4 stappen, te weten:

• Basisreiniging
• Basisbescherming
• Onderhoud
• Inspecties

Deze stappen moeten ook in deze volgorde uitgevoerd worden voor het beste resultaat.

1) Basisreiniging

Allereerst dienen de geveldelen goed gereinigd te worden van vervuiling als hechtend stof, lijmresten, bouwvuil, cement etc.

2) Basisbescherming

Vervolgens kan de gevel een beschermende laag krijgen, waardoor het vervolg onderhoud wordt vergemakkelijkt. Dit is vooral bedoeld voor kalkstenen. Kalkstenen vervuilen het snelst, en kunnen door bijvoorbeeld urine ernstig worden aangetast. Ook de lichtgekleurde granietachtigen komen in aanmerking voor bescherming tegen vervuiling. Er moet dan gedacht worden aan een kleurloze impregnering die in de steen trekt, of een kleurloze coating die op het steenoppervlak ligt.

Deze laatste gaat minder lang mee, en geeft vaak ongewenste verschillen in glans. Ook kan voor de onderste 3 meter aanvullend gedacht worden aan een antigraffiti coating. Er moet wel op worden gelet dat er bij beregening verschil kan optreden in de waterwerendheid van de impregnering, de antigraffiti coating en de onbehandelde vlakken. Dit kan tijdelijke verkleuringen veroorzaken.

3) Onderhoud

Als standaard onderhoud is aan te bevelen de gevels minimaal 1 x per jaar te reinigen met schoon water, niet onder hoge druk, doch als een glazenwasser met spons, zeem en wisser. Mogelijke aangekoekte vervuiling laat zich veelal met wat hard borstelen verwijderen.

Een neutraal reinigingsmiddel mag wel worden toegevoegd indien noodzakelijk, alleen bij plaatselijke sterke vervuiling mag een speciale reiniger worden ingezet na overleg met de applicateur. Alggroei en mos kunnen zonder schrobben worden gereinigd door middel van speciale reinigers die natuursteen niet aantasten. Na  reiniging altijd naspoelen met schoon water. Geen hogedruk reinigers of schuursponsjes inzetten, zeker niet bij antigraffiti coating.

4) Inspecties

Er kunnen tenslotte 1 x per jaar inspecties worden uitgevoerd op breuk, afschilferingen, verkleuringen of loskomen van natuursteen onderdelen. Bij een jaarlijkse inspectie kan er na schademelding ook adequaat op worden gereageerd door middel van herstel of advies onder garantie.